Kontrakt menadżerski- kilka ważnych uwag

Napisane: listopad 6, 2017 przez koczur

Poniżej przedstawiam omówienie kontraktu menadżerskiego, który jest specyficzną formą zatrudnienia, jednak jak pokazuje praktyka oraz to co można znaleźć w literaturze przedmiotu a także w orzecznictwie sądów, bardzo często stosowaną, jak się wydaje ze względu na pewnego rodzaju swobodę co do ukształtowania tego stosunku prawnego.

W rzeczywistości można się spotkać z różnym nazewnictwem, m.in. umowa o zarządzanie/umowa menadżerska/ umowa o sprawowanie zarządu/ umowa zarządu/ umowa o wykonywanie zarządu/ umowa o świadczenie usług menedżerskich/ umowa o prowadzenie przedsiębiorstwa spółki. Jednak warto tu mieć na uwadze, i to nawet nie tylko w zakresie omawianej problematyki, że ocena charakteru umowy zależy nie od jej nazwy, ale od rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru stron.

Kontrakt menadżerski jest umową nienazwaną (nie regulują jej przepisy kodeksu cywilnego), jego definicja nie pojawia się w żadnej z polskich ustaw. Do kontraktu menadżerskiego stosuje się przepisy o: zleceniu (art. 734-751 k.c.), ogólne przepisy o zobowiązaniach (art. 353 i n. k.c.) oraz kodeksu spółek handlowych.

JAK KSZTAŁTUJE SIĘ PRZEDMIOT UMOWY?

  • Kontraktem menadżerskim jest umowa, w której ramach następuje powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem osobie, która posiada odpowiednią wiedzę, doświadczenie oraz kwalifikacje.

  • Na podstawie kontraktu menadżerskiego menadżer w imieniu, w interesie oraz na rachunek ustanawiającego zarząd zobowiązuje się do profesjonalnego prowadzenia przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia przez niego zysków.

  • Menadżer za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie.

  • Menadżer nie podlega służbowo ustanawiającemu zarząd ani nie wykonuje pracy pod jego kierownictwem. Menadżer jest samodzielny, ma swobodę w wyborze sposobu kierowania przedsiębiorstwem, może korzystać ze wcześniej zdobytych umiejętności, doświadczenia zawodowego.

  • Uprawnienia- menadżer może mieć uprawnienia do dokonywania konkretnych czynności wskazanych w umowie.

  • Bardzo często kontrakt menadżerski jest też zawierany z osobami, które już pełnią funkcję w organach zarządzających podmiotu (np. członkowie zarządu w spółkach kapitałowych)

    JAKIE SĄ STRONY KONTRAKTU?

  • menadżer (inaczej zarządca czy przejmujący zarząd) oraz

  • ustanawiający (powierzający) zarząd.

    Co do zasady, stronami tego typu umów mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, również jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Najczęściej jednak po stronie menadżera występuje osoba fizyczna, jako że umowy tego typu oparte są na stosunku zaufania stron.

JAKIE SĄ PRAWA I OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU?

  • Jak już wynika z wcześniejszych informacji podstawowym obowiązkiem menadżera jest zarządzanie przedsiębiorstwem. I Tu trzeba mieć na uwadze, że pomimo swobody menadżera, czynności składające się na zarządzanie przedsiębiorstwem, powinny być każdorazowo doprecyzowane w umowie.

  • Menadżer ma też obowiązek powstrzymywać się od działalności konkurencyjnej (a nawet od jakiejkolwiek innej działalności gospodarczej, jeśli strony uznają to za stosowne)

  • Menadżer powinien zachować tajemnicę przedsiębiorstwa. Posiada przecież szeroki dostęp do informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa, których ujawnienie mogłoby przynieść szkodę przedsiębiorstwu. Ponadto istnieje ryzyko, że mógłby te informacje wykorzystać, prowadząc działalność konkurencyjną.

  • Mimo że menadżer nie podlega służbowo ustanawiającemu zarząd, ma on obowiązek poddać się kontroli i ocenie (zwłaszcza jeśli sposób wykonywanej przez niego pracy wpływa na wysokość jego wynagrodzenia), a ustanawiający zarząd ma prawo dokonać tej kontroli. Najczęściej więc oceniana jest efektywność zarządzania.

  • Menadżer może być też zobowiązany do składania okresowych raportów ze swojej pracy.

  • Najważniejszy obowiązek ustanawiającego zarząd to: wypłacanie wynagrodzenia menadżerowi oraz współpraca z menadżerem, jeśli jest to konieczne dla podwyższenia efektywności jego pracy (np. obowiązki informacyjne dotyczące przedsiębiorstwa i prowadzonej działalności, udostępnianie dokumentacji przedsiębiorstwa, zapewnienie zaplecza organizacyjno-technicznego).

    CZAS PRACY I URLOP PRZY KONTRAKCIE

  • Menadżerowi nie przysługują uprawnienia wynikające z kodeksu pracy dotyczące czasu pracy czy urlopów, nie więc np. prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego.

  • Zwykle [raca menadżera ma charakter zadaniowy – oznacza to, że czas pracy jest nienormowany, określony wymiarem zadań, które menadżer jest obowiązany wykonać. Nie można więc określić dokładnego momentu rozpoczęcia pracy oraz jej zakończenia, trudno jest skontrolować czas przeznaczony na wykonanie konkretnych zadań. Nie można więc powiedzieć, że menadżer będzie pracował (tak jak pracownik zatrudniony na etat) 8 godzin dziennie, przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Menadżer jest bowiem rozliczany z wykonanych zadań, nie zaś z ilości przepracowanego czasu.

UBEZPIECZENIE

Dla celów ubezpieczeniowych osoba wykonująca pracę na podstawie kontraktu menadżerskiego (także w ramach wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej) traktowana jest przez ZUS jako zleceniobiorca, więc podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ STRON

  • Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy będzie wynikała z regulacji zawartych w umowie (o ile strony uregulują te kwestie), a w przypadku braku takich regulacji stosowane będą przepisy kodeksu cywilnego (art. 471 i n. – skutki niewykonania zobowiązań).

  • Strony umowy mogą samodzielnie uregulować kwestię odpowiedzialności (należy jednak pamiętać, że nie można całkowicie wyłączyć odpowiedzialności którejkolwiek ze stron za szkodę wyrządzoną umyślnie – art. 473 § 2 k.c.).

  • W przypadku braku odmiennych postanowień umownych, odpowiedzialność menadżera za zawiniona szkodę wyrządzoną przedsiębiorstwu jest nieograniczona (menadżer odpowiada całym swoim majątkiem, bez ograniczenia kwotowego). W celu uniknięcia takiej sytuacji menadżer może zawrzeć umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności polegającej na zarządzaniu przedsiębiorstwem.

  • Możliwe jest również zastrzeżenie kar umownych za złamanie niektórych postanowień umowy (np. za naruszenie zakazu konkurencji czy złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa).

Polecam lekturę ciekawego orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., w zakresie tego, że kontrakt menadżerski nie może przypominać umowy o pracę. Rozważaniu podlegało m.in. to czy członek zarządu zatrudniony na umowę cywilnoprawną zbliżoną w formie do umowy o pracę może wywalczyć w sądzie odszkodowanie.

 

Kinga Piwowarska

Prawnik

Członek Galexy International